De jongen in de
gestreepte pyjama van
John Boyne
Het is 1943. De 9 jaar jonge Bruno verhuist met zijn ouders en zus
vanuit het steedse Berlijn naar het plattelandse Oudwis (de naam die hij in al zijn
onschuld aan Auschwitz geeft). Zijn drie beste vrienden voor het leven heeft
hij noodgedwongen moeten achterlaten, omdat zijn vader als nieuwbenoemde kampcommandant
na een bezoek van de Führer – door Bruno steevast de Furie genoemd – daar een belangrijke
opdracht krijgt. Dat vindt Bruno maar niks – hoe zou je zelf zijn – en
aanvankelijk haat hij dan ook het nieuwe huis, dat maar drie in plaats van vijf
verdiepingen telt en dat helemaal afgelegen ligt van de bewoonde wereld. Vanuit
zijn slaapkamervenster heeft hij wel zicht op de mensen die aan de andere kant
van een hoge afrastering in gestreepte pyjama’s rondlopen. Als hij zijn vader
vraagt wie die mensen zijn, krijgt hij als antwoord: “Die mensen… nou, dat zijn
helemaal geen mensen, Bruno. Tenminste, niet wat wij daaronder verstaan.”
Binnenshuis is de sfeer niet erg aangenaam met puberzus Gretel die een
lastpak eerste klas is, vader die geen tegenspraak duldt en zijn werkkamer
strikt afgesloten houdt, en moeder die heimelijk aanpapt met de onuitstaanbare
en agressieve luitenant Kottler.
Als Bruno op ontdekkingsreis gaat langs de hoge prikkeldraadafsluiting
komt hij de joodse jongen Shmuel tegen, met wie hij bevriend raakt. Elke dag
ontmoeten ze elkaar bij de draad, elk aan een kant ervan, en vertellen elkaar
over het leven aan hun kant van het hek. Als de vader van Shmuel plots verdwijnt,
vraagt hij Bruno om hem te helpen zoeken. Bruno vindt dat hij zijn vriend niet
in de steek kan laten, trekt een gestreepte pyjama aan, kruipt onder het hek
door en samen gaan ze op zoek.
Dit prangende concentratiekampverhaal wordt verteld vanuit het
kinderperspectief van Bruno. Bruno wil vriendschap sluiten en op
ontdekkingsreis gaan, zoals de meeste negenjarige jongens doen. Maar de lezer
weet wel beter. De schrijver maakt handig gebruik van de voorkennis van de
lezer en van de onwetendheid van Bruno, en plaatst zo Auschwitz in een
verrassende context.
Leesgegroet was unaniem lovend over dit boek. We werden geraakt door de
kinderlijke onschuld/onwetendheid van Bruno en Shmuel, die weinig of geen besef
hebben van de luguberheid van de plek waar ze zich bevinden en van wat daar
gebeurt, en die ook geen onderscheid maken tussen jood en niet-jood. Op die
manier wordt de absolute waanzin en de misdadigheid van de nazi’s extra in de
verf gezet. Het geeft het boek ook extra spankracht en een grote meerwaarde. De
vlot leesbare stijl en eenvoudige bewoordingen van Boyne maken dit boek bovendien
zeer leesbaar, soms bijna te gemakkelijk voor dit zware onderwerp.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten