Tot hij wat beter geschoold is, doen we voor korte samenvattingen van de gelezen Leesgegroetboeken voorlopig geen beroep meer op Chatgpt omdat die er nogal met zijn klak naar slaat, getuige de résumé van het vorige boek Peachez. Om het risico op tekortkomingen, onvolledigheden, onjuistheden en andere al of niet menselijke fouten zo klein mogelijk te houden, doen we dan maar een beroep op ons eigen verstand, dat natuurlijk ook niet onfeilbaar is, maar toch de voorkeur geniet, getuige de commentaren van sommige Leesgegroetleden.
Onze nieuwste traditie getrouw gaf Leen vooraf een interessant overzicht van leven en werk van auteur John Boyne, dat een beetje te lang is om hier in kort bestek weer te geven.
Hoofdfiguur Gretel is de zus van Bruno, de jongen in de gestreepte pyjama uit het gelijknamige bestsellende boek dat we lang geleden lazen (zie Leesclubbijeenkomsten 9 februari 2015).
Haar leven lang wordt ze verteerd door schuld en schaamte voor de gruwel die haar vader destijds heeft aangericht als commandant in Auschwitz, en voor het lot dat Bruno er trof. Dat zit allemaal vanbinnen, want erover spreken kan ze niet.
Na de oorlog vlucht ze met haar moeder naar Parijs, Australië en uiteindelijk Londen. Waar ze allerlei andere namen aanneemt, uiteindelijk trouwt, maar nergens rust vindt.
Als 90-jarige probeert ze het naziverleden van haar ouders verborgen te houden. In haar Londense flat komt een gezin wonen met een zoontje Henry dat net zo oud is als haar broertje toen was. Als ze ontdekt dat Henry wordt mishandeld, wil ze hem beschermen tegen zijn gewelddadige vader, in een poging haar schuldgevoel over het verleden goed te maken.
Toen de wereld brak behandelt Gretel's leven na de oorlog, de last die ze van die oorlog en van de misdaden van haar vader heeft en blijft hebben. Het gaat over schuld en schaamte, medeplichtigheid en rouw en hoe daarmee om te gaan en te verwerken. Dat roept enkele pertinente vragen op: Kun je een kind aankijken op de daden van haar ouders? Is Gretel schuldig omdat ze zweeg over wat ze als kind zag in Auschwitz? Is ze ook slachtoffer omdat ze geen zeggenschap had over de keuzes van haar ouders?
Leesgegroet was unaniem lovend over het boek, de inhoud en de stijl. Toch waren er links en rechts wat opmerkingen. Voor schrijver dezes voelde na De jongen in de gestreepte pyjama dit vervolg als te veel van hetzelfde aan. Bovendien werd de afwisseling in hoofdstukken van de jonge en de oude Gretel als storend ervaren. Het einde voelde voor sommigen dan weer als met de haren erbij gesleept.
Als Leesgegroet-conclusie kunnen we deze roman dan ook beoordelen als ‘top, maar niet erover’.
