In Het strand van Oostende van Jacqueline Harpman is Emilienne elf als de bliksem bij haar inslaat: ze ontmoet de liefde van haar leven, de vijfentwintigjarige kunstschilder Léopold. Meteen weet ze met stellige zekerheid hoe haar leven verder zal verlopen: uitsluitend in het teken van haar liefde voor hem.
Ze begint aan een lange veroveringstocht. Als jong meisje en middelbare scholier speelt ze zijn schildershulpje en maakt zich op die manier ongemerkt onmisbaar. Als ze vijftien is, vindt ze zichzelf klaar voor de liefde en biedt ze zich aan Léopold aan. Vanaf dat moment kunnen ze zich niet meer onttrekken aan hun lotsbestemming, en wordt al de rest bijzaak. De regels en gebruiken van die tijd, hun beider huwelijken (maar niet met elkaar), een lang verblijf in Amerika, haar werk als lerares: niets is in staat haar uit haar lood te slaan. Met een hartstocht zoals maar zelden werd beschreven, geeft Emilienne zich over aan het onontkoombare. Maar evengoed is ze berekend en rebels, meedogenloos in het najagen van haar levensdoel.
Deze uitbundige liefdesgeschiedenis is feilloos verwoord door Jacqueline Harpman, die naast schrijfster ook nog psychoanalytica was. Dat laatste merk je aan de rake beschrijvingen van de personages en van de sfeer van het midden-20e-eeuwse Brussel. Door haar rijke verbeelding wordt Het strand van Oostende een meeslepend verhaal over de niets ontziende passie van twee mensen, maar ook over de Brusselse beau monde, en de salons waar ze met hun artificiële cultuur vertoeven.
Iedereen was enthousiast over dit boek. De liefde nietwaar, en wat die met mensen kan doen. Altijd heerlijk om te lezen, zeker als het zo uitgepuurd is als in Het strand. De lucide beschrijvingen in telkens andere, maar even trefzekere bewoordingen en met strategisch doorzicht. Diepgaande emotie gecombineerd met een sterke vorm van rationaliteit, en dat in een stijl die bij momenten proustiaans is. De knipogen naar Proust, naar Valéry (La marquise sortit...), en naar Laclos (Les liaisons dangereuses - Mme Van Aalter als moderne Mme de Merteuil), de verschijning van la bonne petite Jacqueline Harpman, en grappige zinnen als “J’avais mon amant, Blandine avait la grippe” maken het lezen van deze roman tot een waar genoegen.
Bovendien krijgen we zicht op het mondaine leven van de Brusselse beau monde, (“Ik garandeer u twee Rolls bij de opening van uw galerij”), verwijzingen naar de pareltjes van de art nouveau in het Brusselse (hôtel Hannon) en een scherpe blik op het werk van de schilder.
Onbekend (en dus onbemind?) in Vlaanderen, was Jacqueline Harpman een belangrijke Belgische auteur. Letterlijk en figuurlijk een grote madam van bij ons, zij het van over de taalgrens, overleed ze in mei 2012. Misschien wordt het nu tijd om haar te (her)ontdekken?
Bijdrage door Luc en Jo
Geen opmerkingen:
Een reactie posten